Accedunt, ne a proposito deerrem, et scriptores nulla frenati lege, nullo probati examine, nullo iudicio electi; non fabris, non agricolis, non textoribus, non ulli fere artium tanta licentia est, cum sit in aliis leve periculum, in hac grave. —De remediis utriusque fortunePetrarcae[1]
C
Cicer, quod arietillum vocatur, itemque alterius generis, quod Punicum, seri mense Martio toto potest caelo umido, loco quam laetissimo; nam etiam id terram laedit atque ideo improbatur a callidioribus agricolis. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[2]
E
Eius autem ratio cum Italici generis futuris agricolis tum etiam provincialibus tradenda est; quoniam in longinquis et remotis fere regionibus istud genus vertendi et subigendi agri minime usurpatur, sed aut scrobibus aut sulcis plerumque vineae conseruntur. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[3]
I
Iamque viti constitutae certa lex ab agricolis imponitur: plerique ima tabulata materiis frequentant, uberiorem fructum et magis facilem cultum sequentes. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[4]
In universum tamen quasi testificandum atque saepius praedicandum habeo, quod primo iam Punico bello dux inclitissimus M. Atilius Regulus dixisse memoratur: fundum sicuti ne fecundissimi quidem soli, cum sit insalubris, ita nec effeti, si vel saluberrirnus sit, parandum; quod Atilius aetatis suae agricolis maiore cum auctoritate censebat peritus usu, nam Pupiniae pestilentis simul et exilis agri cultorem fuisse eum loquuntur historiae. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[5]
Inseritur autem vitis vel recisa vel integra perforata terebra; sed illa frequentior et paene omnibus agricolis cognita insitio; haec rarior et paucis usurpata. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[6]
N
Nam bipedanei vix etiam provincialibus agricolis approbari possint, apud quos humili statu vitis plerumque iuxta terram coercetur; cum quae iugo destinetur, altiore fundamento stabilienda sit, quando si modo scandit excelsius, plus alimenti terraeque desiderat. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[7]
Nam quod de Philosophis dicis, miror: quid, ita, cum a nautis navigandi, ab agricolis serendi, a ducibus bellandi consilium capiatis, vivendi consilia a Philosophis sumpta contemnitis et pro corporis cura medicos evocatis, pro cura animi Philosophos non aditis? —De remediis utriusque fortunePetrarcae[8]
Nec nos tamquam optabilis agricolis fallat siligo, nam hoc tritici vitium est et, quamvis candore praestet, pondere tamen vincitur. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[9]
Q
Quam tamen diligentiam nisi per ipsum patrem familiae exhiberi posse non adfirmaverim; nam credidisse vilico vel etiam vinitori, socordia est, cum, quod longe sit facilius, adhuc perpaucissimis agricolis contigerit ut nigri vini stirpe careant, quamvis color uvae possit vel ab imprudentissimo deprehendi. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[10]
Quare si est, ut videtur, agricolis utilissimum, diligentius de eo dicendum existimo, cum priscis auctoribus, quamvis non omissa res, levi tamen admodum cura sit prodita. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[11]
S
Sationis autem duo genera, malleoli vel viviradicis, quod utrumque ab agricolis usurpatur; et in provinciis magis malleoli, neque enim seminariis student nec usum habent faciendae viviradicis. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[12]
Scilicet plerumque simili genere peccari etiam ab agricolis, qui pulcherrime positas vineas, antequam pubescant, variis ex causis destituunt: alii sumptum annuum refugientes, et hunc primum reditum certissimum existimantes, impendere nihil; quasi plane fuerit necesse vineas facere, quas mox avaritia desererent. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[13]
Sed haec genera tritici et adorei propterea custodienda sunt agricolis, quoniam raro quisquam ager ita situs est, ut uno semine contenti esse possimus, interveniente parte aliqua vel uliginosa vel arida. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[14]
Studiosis quoque literarum gratiora sunt ista in otio legentibus, quam negotiosis agricolis: quoniam neque in opere neque in re familiari quidquam iuvant. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[15]
T
Tertium erit trimestre, cuius usus agricolis gratissimus; nam ubi propter aquas aliamve causam matura satio est omissa, praesidium ab hoc petitur. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[16]
V
Verum in hac ruris disciplina sequor nunc Eudoxi et Metonis antiquorumque fastus astrologorum, qui sunt aptati publicis sacrificiis: quia et notior est ista vetus agricolis concepta opinio; nec tamen Hipparchi subtilitas pinguioribus, ut aiunt, rusticorum Uteris necessaria est. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae[17]
↑Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 13, [63] — agricolis